اخلاق عبارت از ملکات و هیئت های نفسانی است که اگر نفس به ان متصف شود، به سهولت کاری را انجام می دهد. همان طوری که صاحبان صنعت ها و حرفه ها به سهولت، کار خود را انجام می دهند، صاحبان ملکات فاضله و رذیله هم به سهولت، کار خوب یا بد می کنند. پس اخلاق، عبارت از ملکات نفسانی و هیئات روحی است که باعث می شود، کارها زشت یا زیبا، به آسانی از نفس متخلق به اخلاق خاص نشئت بگیرد.
حضرت آیت الله جوادی آملی، مبادی اخلاق در قرآن، ص 73
قرآن کریم تباهی و گناه را به منزله‌ی غباری می داند که آیینه شفاف دل را تیره نموده، قلب را از علوم و معارف عقلی بی بهره می‌سازد؛ وقتی چنین شد، قلب بسته و تیره، ایمان و گرایش به حق نخواهد داشت، از این رو تبه کاران درباره معارف عقلی، دید قوی ندارند و واقعاً آن را درک نمی کنند لذا به انکار، جمود، تعصب، حمیّت بی جا و باطل دست می اندازند.
حضرت آیت الله جوادی آملی، سیره پیامبر اکرم در قرآن، ج1، ص 68
کسانی که در دنیا شکست می خورند گرفتار اسارت نفس هستند، هم میل به ماندن در دنیا دارند و هم از رها شدن می ترسند، اسلام این دو اصل را محکوم و دو اصل دیگری جایگزین آن کرده است: یکی این که به طبیعت دل نبندید، دیگر آنکه از ماورای طبیعت نترسید.
حضرت آیت الله جوادی آملی، حکمت عبادات، ص 130
از قرآن مجید برمی‌آید که پاداش نیکوکاران در بهشت متناسب با درجات ایمانشان است. خداوند به برخی از آنان وعده آمرزش گناهان و ورود به بهشت، به بعضی ثواب و پاداش باغ هایی که زیر آنها آب روان است و به پاره ای بهترین ثواب که همان بهشت عدن و ملاقات پروردگار است، داده است.
حضرت آیت الله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج2، ص 341
قرآن می فرماید: انسان حریص آفریده شده، چون زیانی به او رسد سخت بی قراری می کند، و چون مال و دولتی بیابد بخل می‌ورزد، جز چند طایفه: نمازگزاران؛ آنان که خمس و زکات و ... خود را می‌پردازند؛ آنان که روز قیامت را باور دارند؛ آنان که از عذاب پروردگارشان بیمناکند؛ آنان که دامن خود را از شهوترانی پاک نگه می‌دارند؛ کسانی که امانت و عهد و پیمان خویش را مراعات می‌کنند؛ آنان که برای شهادت به حق قیام می‌کنند و می‌ایستند.
حضرت آیت الله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج2، ص 279
یکی از برجسته ترین قلّه های ادب توحیدی شعر فارسی، شعری است که فردوسی در دیباچه‌ی شاهنامه می‌گوید: «جهان را بلندی و پستی تویی/ ندانم چه ای هرچه هستی تویی». روایت شده است که فقیهی بزرگ به انکار او پرداخت و عذر وی این بود که فردوسی در حیات خود پادشاهان مجوس ایرانی را مدح کرده است. تا این که در خواب فردوسی را در باغ‌های بهشت دید، و چون سبب را پرسید، گفت: خداوند بر من رحم فرمود و سبب آن همان بیتی است که در توحید خدای سبحان در شاهنامه سروده ام.
حضرت آیت الله جوادی آملی، رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه)، ص 88
قرآن در زمینه جهاد اصغر می فرماید: در جهاد اصغر مجاهدان در راه خدا پس از دادن مجروح، جانباز و آزاده، پیروز می شوند. در جهاد اکبر نیز همین طور است، گاهی انسان تلفات می دهد، رنج ها و زخم هایی را در درون خود تحمل می کند و چند صباحی هم عقل وی اسیر هوسش می شود، ولی سرانجام پیروز خواهد شد؛ در صورتی که در راه جهاد با نفس بایستد و از صحنه جهاد نگریزد و حتی اگر دشمن را فراوان ببیند، از معرکه فرار نکند.
حضرت آیت الله جوادی آملی، مبادی اخلاق در قرآن، ص 101
وقتی وجود مبارک پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به مقام شامخ نبوّت بار یافتند و به معراج رسیدند، در معراج غذایی میل کردند ... آن میوه‌ی غیبی و بهشتی وقتی در صُلب مطهّر رسول اکرم به صورت نطفه‌ی فاطمه (سلام الله علیها) درآمد، در قرار مکین خدیجه (سلام الله علیها) مستقر شد؛ پس وجود مبارک این بانو نظیر افراد دیگر که نطفه‌ی آنها محصول آب و غذا و میوه‌ی زمین باشد و از زمین برخاسته باشد، نیست. نطفه‌ی وجود مبارک فاطمه (سلام الله علیها) هم محصول آن میوه (بهشتی) است... این طلیعه پیدایش و تجلّی آن بانو در عالم طبیعت است....
سخنرانی حضرت آیت الله جوادی آملی در سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
دیدار انبیا و ائمه هدا و اولیای خدا اثری مغناطیسگونه و کیمیایی دارد و این خصیصه در جمال دلآرای امام عصر(عج) ظهور بیشتری دارد، چون برخلاف سایر انبیا و ائمه(علیهم‌السلام) اجازه دارد همچون مغناطیس دلربایی و چون کیمیاگر جهان را دگرگون کند. به همین دلیل، لحظهای دیدار او در قلوب تحول میآفریند و کسی را در برابر جذبه وجود مبارکش تاب مقاومت نیست، همچنان که آهن در برابر آهنربا.
حضرت آیت اله جوادی آملی، امام مهدی موجود موعود، ص 87
کسی که دنیا طلب باشد، خواه عبادت او برای رسیدن به دنیا باشد و خواه بدون عبادت، دنیاجو باشد، در هر دو حالت ممکن است در دنیا تا اندازه ای موفّق باشد، لیکن از آخرت بهره ای نخواهد برد، و چه بسا دنیادوستی او سبب جهنّمی شدنش گردد، چنان که در حدیث آمده است: «حبّ الدنیا رأس کل خطیئهٍ»
حضرت آیت الله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج2، ص410
